Przed przystąpieniem do krótkich rozważań dotyczących fragmentu Konwencji STCW 78/95, a dla uzyskania przejrzystości w rozumieniu tekstu polskiego i angielskiego należy uwzględnić aspekt semantyczny stosowanych w obu językach wyrażeń.

Certificate, dokument poświadczający kwalifikacje zawodowe ma w polskim języku morskim dwa odpowiedniki - dyplom i świadectwo. Wykształciła się tradycja, że dyplomy otrzymują oficerowie (officers), a świadectwa członkowie personelu nieoficerskiego (ratings).

Przejęty do języka polskiego certyfikat oznacza najczęściej dokument potwierdzający wymagany stan techniczny urządzeń lub poziom organizacyjny zespołów ludzkich, a więc odnosi się bardziej do konstrukcji technicznych czy też do pewnej struktury organizacyjnej, niż do osób fizycznych.

Seafarers należy rozumieć jako personel pływający statku, gdyż przybliżony odpowiednik marynarze nie w każdym kontekście wyczerpuje treść znaczeniową angielskiego słowa.
 
 

“Poprawki do Aneksu STCW 78” stanowią jeden z 6 nowych dokumentów znowelizowanej w 1995 r. Konwencji STCW 78. Rozdział VII “Poprawek” nosi tytuł “Nadawanie alternatywnych dyplomów i świadectw” (“Alternative certication”) i w stosunku do wersji z 1978 r. jest rozdziałem zupełnie nowym. Składa się z 3 następujących prawideł:

1. Prawidło VII/1 - Wydawanie dyplomów i świadectw alternatywnych (“Issue of alternative certificates”),

2. Prawidło VII/2 - Wymóg posiadania odpowiednich dyplomów i świadectw (“Certication of seafarers”),

3. Prawidło VII/3 - Zasady ustalające wydawanie dyplomów i świadectw alternatywnych (“Principles governing the issue of alternative certificates”).

Prawidło VII/1 podaje, że dla otrzymania dyplomu lub świadectwa alternatywnego konieczne jest spełnienie norm kompetencji zawartych we wskazanych tabelach. Tabele te znajdują się w Części A, również nowego dokumentu o nazwie “Aneks 1, Kodeks STCW”, odnoszą się do poszczególnych grup zawodowych personelu statkowego i podają warunki uzyskania dyplomów i świadectw:

• wymagane umiejętności,
• wymaganą wiedzę, zrozumienie i profesjonalną biegłość,
• formy demonstrowania posiadanych kompetencji,
• kryteria oceny kompetencji.

Wydanie dokumentu alternatywnego jest ponadto obwarowane - podobnie jak wydanie dokumentu niealternatywnego - spełnieniem wymogów Prawidła I/9 (Poprawki do Aneksu do Konwencji STCW 78) określającego normy zdrowotne obowiązujące marynarzy, w tym wydawanie i rejestrację świadectw zdrowia przez Administrację oraz wymogów Prawidła I/7 (Poprawki do Aneksu do Konwencji STCW 78) zobowiązującego Administrację do składania sprawozdań o przestrzeganiu Konwencji.
 
 

Prawidło VII/2 podaje, że każdy, kto spełnia kryteria teoretyczne i odbył praktykę morską na odpowiednich stanowiskach, jak to zostało zapisane w przywołanych Tabelach “Aneksu 1 STCW Code”, powinien posiadać stosowny do tych umiejętności dyplom lub świadectwo. 
 
 

Prawidło VII/3 formułuje zastrzeżenia, że przy wydawaniu dyplomów i świadectw alternatywnych musi zostać utrzymana kompetencyjność oficerów działu pokładowego i maszynowego:

• w odniesieniu do bezpieczeństwa żeglugi i ochrony środowiska w sposób szczególny,
• w odniesieniu do pełnienia służb zarówno na statkach tradycyjnych jak i na statkach innych typów,
• nie może być obniżony poziom sprawności tych służb kosztem innych działów,
• musi być zachowana zamienność (równowartość) dyplomów wydawanych na podstawie Rozdziału VII i na podstawie innych Rozdziałów “Poprawek do 

Ponadto w “Prawidle” zostały zapisane ostrzeżenia, że wydanie jakiegokolwiek dyplomu lub świadectwa alternatywnego nie może być wykorzystane w celu:

• zmniejszenia liczby załogi,
• doprowadzenia do osłabienia spójności załogi lub obniżenia jej kwalifikacji,
• uzasadnienia dla wyznaczania łączonych służb oficerskich w maszynie i na pokładzie posiadaczom pojedynczych dyplomów podczas jakiejkolwiek wachty.

Komentarz (“Guidance...”) do postanowień “Aneksu do Konwencji STCW” w paragrafie B-I/1 p.2 dotyczy oficerów z uprawnieniami uzyskanymi na podstawie Rozdziału VII i proponuje nazywanie ich polyvalent officer, dual purpose officer lub zastosowanie innej uznanej przez Administrację formy i zgodnej z wymogami “bezpiecznej obsady”.
 
 

Wprowadzenie do “Poprawek do Aneksu STCW 78” Rozdziału VII zrywa z tradycją służby morskiej ukształtowanej w okresie ostatnich prawie stu lat, której cechą najbardziej charakterystyczną był podział na pokład i maszynę. Ogromny rozwój nauk przyrodniczych i zastosowanie tych osiągnięć dla celów praktycznych na statku stworzyło konieczność kształcenia oficerskiego personelu technicznego na poziomie wyższych uczelni technicznych. Statek stał się spójnym organizmem technicznym, a zasady jego funkcjonowania oraz zachowania bezpieczeństwa dla ludzi i środowiska, można zrozumieć tylko w odniesieniu do całości tej konstrukcji. Odpowiedzialność za bezpieczną i przyjazną wobec środowiska eksploatację statku może ponosić tylko osoba znająca zasady funkcjonowania wszystkich jego urządzeń, które, poprzez zastosowanie współczesnych osiągnięć technicznych wyeliminowały podporządkowany, nie istniejącej już technologii, podział na maszynę i pokład. 
 
 

Dla kadry dydaktyczno - naukowej uczelni morskich Konwencja STCW 78/95 oznacza, że należy pokonać próg wyobraźni odnoszący się do obowiązującej nadal struktury Wyższych Szkół Morskich z ich zasadniczym podziałem na wydziały nawigacyjne i mechaniczne. Nowa struktura uczelni morskich i nowy program kształcenia kadr morskich musi uwzględniać prawne usankcjonowanie możliwości zmiany profesji lub jej rozszerzenia w obrębie współczesnych służb statkowych. Konwencja nie wskazuje drogi jaką należy podążać do tego celu, obowiązek ten musi wziąć na siebie uczelnia morska i swoim programem kształcenia umożliwić “łagodne” przechodzenie pomiędzy służbami statkowymi również dla tych osób, które czynić to będą dla realizacji aspiracji osobistych, z przyczyn zdrowotnych lub wobec zaniku niektórych funkcji jak to ma miejsce w przypadku radiooficerów.
 
 

Literatura:

1. Konwencja STCW 78 /95,

2. Aleksander Walczak - Konwencja STCW 1978, znowelizowana w 1995 r.
 
 
 
 

Artykuł ukazał się w miesięczniku Budownictwo Okrętowe i Gospodarka Morska we wrześniu 19997 roku.